Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο: Το κείμενο που περιλαμβάνεται στο σχολικό βιβλίο προέρχεται από το πέμπτο κεφάλαιο του πεζογραφήματος Αναφορά στον Γκρέκο, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1961 μετά το θάνατο του Καζαντζάκη. Το έργο αυτό αποτελεί ουσιαστικά μια αυτοβιογραφία του συγγραφέα και είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τον ερμηνευτή του έργου του.
Ο Νίκος Καζαντζάκης άρχισε να γράφει το έργο λίγους μήνες πριν από το θάνατό του και δεν πρόλαβε να του δώσει οριστική μορφή. Αποτελεί την τελευταία "αναφορά" - απολογισμό για τη ζωή του στο μεγάλο Κρητικό ζωγράφο Δομήνικο Θεοτοκόπουλο(Ελ Γκρέκο).
Στο πέμπτο κεφάλαιο ο Καζαντζάκης αναφέρεται στις τραυματικές εμπειρίες που είχε από το δημοτικό σχολείο, στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν οι παιδαγωγικές μέθοδοι που εφάρμοζαν οι δάσκαλοι χαρακτηρίζονταν από αυταρχισμό και απουσία σεβασμού στην προσωπικότητα των παιδιών.
Το έργο είναι ένα από τα δραματικότερα έργα της νεότερης Λογοτεχνίας μας. Απεικονίζει τις αγωνίες, τις λαχτάρες της νιότης, τις υπαρξιακές ανησυχίες του συγγραφέα, αλλά και γενικότερα τον τραγικό αγώνα του ανθρώπου στη ζωή.
Θέμα του κειμένου
Οι εντυπώσεις και τα συναισθήματα του νεαρού μαθητή-αφηγητή από την πρώτη μέρα στο δημοτικό σχολείο, αλλά και από το δάσκαλο την τετάρτης τάξης, που τότε ήταν και η τελευταία, αφού το δημοτικό ήταν τετρατάξιο. Γενικότερα, θέμα είναι τα αρνητικά βιώματα των μαθητών από το σχολείο σε παλαιότερες
εποχές, κατά τις οποίες κυριαρχούσε το αυταρχικό παιδαγωγικό σύστημα.
Η Νέα Παιδαγωγική
- Πρόκειται για μια νέα παιδαγωγική μέθοδο, που στηρίζεται σε εμπειρικούς- βιωματικούς τρόπους προσέγγισης της γνώσης. Τα παιδιά δηλαδή μαθαίνουν μέσα από τις εμπειρίες και τις αισθήσεις τους (βλέπουν τα καινούργια πράγματα, τα αγγίζουν, τα ζωγραφίζουν, κ. λ. π.) και με τον τρόπο αυτό αφομοιώνουν καλύτερα τις νέες γνώσεις. Αυτό θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως το γνωστικό μέρος της νέας μεθόδου.
- Η νέα παιδαγωγική μέθοδος όμως αφορούσε και τις σχέσεις των μαθητών με τους δασκάλους τους. Ο δάσκαλος θα στεκόταν με αγάπη και κατανόηση απέναντι στην ευαισθησία των παιδιών, ακόμη και στα παιχνίδια ή τις αταξίες τους, και θα ανέπτυσσε πιο ουσιαστικές σχέσεις και επικοινωνία με τους μαθητές του. Αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το ψυχολογικό μέρος της νέας μεθόδου.
Στην προκειμένη περίπτωση όμως ο δάσκαλος της Τετάρτης τάξης του Δημοτικού, από τη μια μεριά αναγγέλλει ότι θα εφαρμόσει τις νέες παιδαγωγικές μεθόδους που είχε σπουδάσει στην Αθήνα, αλλά από την άλλη μεριά δεν τις εφαρμόζει στην τάξη στο σύνολό τους. Θα λέγαμε ότι ακολουθεί το γνωστικό μέρος (παρακινεί τα παιδιά να χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους και να μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία τους), ενώ φαίνεται να απορρίπτει το ψυχολογικό ή συναισθηματικό μέρος (εφόσον τους φέρεται με μεγάλη σκληρότητα και αυστηρότητα, δέρνοντάς τους αλύπητα). Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται τη διαφορά της νέας μεθόδου σε σχέση με τις παλαιότερες και θεωρούν ότι η Νέα Παιδαγωγική είναι η γυναίκα του δασκάλου τους (προσωποποίηση και χιούμορ).
Εξάλλου η απορία των παιδιών για το ποια είναι η Νέα Παιδαγωγική είναι μια έμμεση κριτική από τον συγγραφέα-αφηγητή για τη στάση του δασκάλου.
Παλαιότερες παιδαγωγικές μέθοδοι
- Η Νέα Παιδαγωγική έρχεται σε αντίθεση με παλαιότερες μεθόδους οι οποίες στηρίζονταν σε έναν εγκεφαλικό τρόπο προσέγγισης της γνώσης. Δηλαδή τα παιδιά αποκτούσαν νέες γνώσεις, αποστηθίζοντας κομμάτια του βιβλίου χωρίς καλά καλά να καταλαβαίνουν τι διαβάζουν.
Αυτή η μέθοδος στις μέρες μας θεωρείται εντελώς παρωχημένη (=ξεπερασμένη) και απαρχαιωμένη.
- Επιπλέον, στηρίζονταν στην εντελώς αυταρχική και καταπιεστική συμπεριφορά του δασκάλου απέναντι στους μαθητές, χωρίς ίχνος κατανόησης ή ευαισθησίας απέναντι στην ηλικία τους και τις παιδικές ζαβολιές τους. Συχνά μάλιστα ο δάσκαλος τιμωρούσε τους μαθητές ή τους έδινε ξύλο, ενώ συχνά τους εκμεταλλευόταν οικονομικά.
Αφηγηματικοί τρόποι
Επειδή το κείμενο είναι αυτοβιογραφικό, έχουμε ταύτιση συγγραφέα-αφηγητή και ήρωα. Αφηγητής είναι ο συγγραφέας ως παιδί-μαθητής, αλλά και ως ώριμος ενήλικας, που κρίνει τα γεγονότα χάρη στην απόσταση του χρόνου. Η αναδρομική αφήγηση κυριαρχεί στο απόσπασμα και γίνεται σε α πρόσωπο στο μεγαλύτερο μέρος του κειμένου από έναν αφηγητή, που συμμετέχει στα γεγονότα.
Υπάρχει επίσης και ο διάλογος ανάμεσα στον ήρωα και στον πατέρα του, ανάμεσα στο δάσκαλο της πρώτης και στον πατέρα και ανάμεσα στο δάσκαλο της τετάρτης και στα παιδιά.
Περιγραφή συναντάμε σε ελάχιστα σημεία(του σχολείου, του δασκάλου της τετάρτης), ενώ εντοπίζουμε και το σχόλιο του αφηγητή, ως ώριμου ενήλικα και όχι ως παιδιού που "κρύβεται" πίσω από το χιούμορ στις εξής φράσεις: " η Παιδαγωγική έλειπε, θα 'ταν σπίτι.", "— Πού είναι, κυρ δάσκαλε, ρώτησα, η Νέα Παιδαγωγική; γιατί δεν έρχεται στο σκολειό;", "Ήταν όμως και πονηρούτσικος ο σύζυγος της Νέας Παιδαγωγικής."
Χρόνος-τόπος : Δεκαετία 1890-1900. Κρήτη στα τέλη του 19ου αι., η πρώτη μέρα που πάει στο σχολείο ο μικρός Νίκος Καζαντζάκης και κάποιες στιγμές από την Τετάρτη Δημοτικού, το πατρικό του Καζαντζάκη στο Ηράκλειο, η αυλή του Αγίου Μηνά ,το σχολείο.
Με ποιο τρόπο θεωρούσε ο πατέρας του Καζαντζάκη και ο δάσκαλος ότι θα μπορούσε ο μικρός "να μάθει γράμματα και να γίνει άνθρωπος"; Βρισκόμαστε στην Κρήτη στα τέλη του 19 ου αιώνα και οι παιδαγωγικές μέθοδοι στο σχολείο διακρίνονται για τον αυταρχισμό τους. Επιτρεπόταν το ξύλο, όπως και οι φωνές και οι τιμωρίες, και μάλιστα όλα αυτά τα θεωρούσαν πολύ καλές παιδαγωγικές μεθόδους, με τις οποίες "συνετίζονταν" οι μαθητές. Τόσο ο δάσκαλος όσο και ο πατέρας του Καζαντζάκη πιστεύουν στην αποτελεσματικότητα αυτών των μεθόδων, όπως φαίνεται από το σύντομο διάλογό τους.
Πώς παρουσιάζονται οι δύο δάσκαλοι στο απόσπασμα; Οι δύο δάσκαλοι εμφανίζονται ως εκπρόσωποι του ξεπερασμένου εκπαιδευτικού συστήματος της εποχής. Ο πρώτος, κρατώντας μία βίτσα, φαίνεται άγριος και απειλητικός και διαβεβαιώνει τον πατέρα ότι το ξύλο ήταν δοκιμασμένη μέθοδός του. Ακόμα πιο αυταρχικός είναι ο δάσκαλος της τετάρτης τάξης, παρόλο που οι φήμες έλεγαν πως έφερε τη Νέα Παιδαγωγική στο σχολείο από την Αθήνα. Επέβαλλε στους μαθητές απόλυτη πειθαρχία, τους συμβούλευε συνεχώς και είχε αυστηρούς κανόνες συμπεριφοράς στην τάξη, στο διάλειμμα, ακόμα και έξω από το σχολείο. Τους τιμωρούσε με βαναυσότητα, όταν ένιωθε ότι δεν συμπεριφέρονταν με τον τρόπο που ο ίδιος επιθυμούσε ή όταν δεν είχε ο ίδιος κέφι. Πονηρός, ζητούσε τρόφιμα από τα παιδιά, για να κάνει το μάθημα.
Απάντηση στη 3η ερώτηση του βιβλίου: Ο δάσκαλος της τετάρτης τάξης παρουσιάζεται ως υπέρμαχος των αρχών της Νέας Παιδαγωγικής, η οποία προφανώς, εκτός από τη βιωματική μάθηση, πρέσβευε το σεβασμό της προσωπικότητας των μαθητών, την ενθάρρυνσή τους, την καλλιέργεια του διαλόγου μαθητή- δασκάλου και την αυτενέργεια των μαθητών.
Στην πράξη όμως ο δάσκαλος δεν εφάρμοζε όσα διακήρυττε κι αποτελούσε το φόβητρο των μαθητών. Οι ενέργειές του ήταν αντίθετες με τις αρχές της Νέας Παιδαγωγικής. Το βασικό μέσο διαπαιδαγώγησης ήταν ο ξυλοδαρμός με τον βούρδουλα σε σημείο, που να ματώνουν τα παιδιά. Οι δάσκαλοι μάλιστα είχαν και την συγκατάθεση του πατέρα για αυτήν τη συμπεριφορά. Ο δάσκαλος της τετάρτης δημοτικού λοιπόν, εφάρμοζε κατά το ήμισυ τη Νέα Παιδαγωγική, καθώς στο γνωστικό κομμάτι- κομμάτι της διδασκαλίας ακολουθούσε τη βιωματική μέθοδο, όπως πρέσβευε η Νέα Παιδαγωγική. Στο κομμάτι όμως της διαπαιδαγώγησης των παιδιών ακολουθούσε την παραδοσιακή παιδαγωγική, αντιμετωπίζοντας με αυταρχισμό και σκληρότητα τους μαθητές. Συνεχώς έβγαζε λόγους, μονολογώντας και νουθετούσε τα παιδιά. Τιμωρούσε κάθε αταξία χωρίς οίκτο, μέσα στην τάξη αλλά και στο διάλειμμα. Έπνιγε τον αυθορμητισμό των παιδιών( "ούτε γέλια ούτε φωνές") και δεν επέτρεπε το διάλογο. Ήθελε να τηρούν αυστηρούς κανόνες ηθικής, ακόμη και έξω από το σχολείο.
Γενικά, ασκούσε λεκτική, σωματική και ψυχολογική βία στους μαθητές, πρόσβαλλε την προσωπικότητά τους και σίγουρα τους δημιουργούσε ψυχικά τραύματα, όπως φαίνεται από τις τραυματικές μνήμες του συγγραφέα στο κείμενο.
Ύφος-Γλώσσα
ΥΦΟΣ
Απλό, άμεσο, ειρωνικός τόνος, χιουμοριστικά στοιχεία.
ΓΛΩΣΣΑ
Απλή, δημοτική, στρωτή, ευχάριστη, με πολλά ιδιωματικά στοιχεία (ή ιδιωματισμούς), δηλαδή στοιχεία της τοπικής διαλέκτου, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η κρητική (πχ τυλιγαδίζουν, αντρειευούμουν, μυρίζουμαι, κλπ), αλλά και λέξεις του ίδιου του συγγραφέα( "χτίρι", "χάδεψε").
Ειρωνεία: "κι είχε φέρει, λέει, μαζί του τη Νέα Παιδαγωγική.", "η Παιδαγωγική έλειπε, θα ΄ταν σπίτι", ", "Μα για να καταλάβετε καλύτερα, να κρατάει καθένας σας κι από ένα αυγό· όποιος δεν έχει αυγό, ας φέρει βούτυρο! "( Αναφέρεται στο "αυγό του Κολόμβου". Ο θαλασσοπόρος και εξερευνητής Χριστόφορος Κολόμβος προσπαθεί να αποδείξει πως ναι μεν αυτό που έκανε ήταν εύκολο, αλλά εύκολο, επίσης, ήταν και το στήσιμο ενός βρασμένου αυγού στο τραπέζι. Όταν οι συνδαιτυμόνες απάντησαν ότι είναι αδύνατον το αυγό να σταθεί όρθιο, ο Κολόμβος πήρε στα χέρια ένα βρασμένο αυγό και σπάζοντάς το ελαφρά το έστησε. «Βλέπετε», τους είπε, «η σκέψη είναι δύσκολη».) Ο δάσκαλος απαιτεί από τους μαθητές να του φέρουν φαγώσιμα δώρα.
Χιούμορ: Όταν αναφέρεται στο δάσκαλο της α΄ τάξης και τον φαντάζεται σαν διάβολο με κέρατα - Όταν αναφέρεται στη Νέα Παιδαγωγική και την ταυτίζει με γυναίκα.
Σχέσεις παιδιών / γονιών
Από τη μια μεριά βλέπουμε την τρυφερή και ευαίσθητη στάση της μάνας, η οποία προσπαθεί να εμψυχώσει και να στηρίξει το μικρό παιδί στην καινούρια εμπειρία της ζωής του (πρώτη μέρα στο Δημοτικό Σχολείο) κρεμώντας στο λαιμό του το χρυσό σταυρουδάκι της βάφτισης και δίνοντάς του να μυρίζει ένα κλωνάρι βασιλικό.
Από την άλλη μεριά βλέπουμε την αυστηρή και ψυχρή στάση του πατέρα του. Ο πατέρας παρουσιάζεται δυναμικός και σοβαρός, αλλά ποτέ δεν έχει δείξει στο παρελθόν την παραμικρή τρυφερότητα και οικειότητα στο γιο του. Έτσι, όταν τον χαϊδεύει για πρώτη φορά, την ημέρα που τον συνοδεύει στο σχολείο, ο μικρός μένει έκπληκτος και απορεί. Η ξαφνική και απρόσμενη κίνηση τρυφερότητας του πατέρα αντί να τον αποφορτίσει (= να τον χαλαρώσει), τον τρομάζει και τον κάνει να αισθανθεί σύγχυση, διότι κάτι τέτοιο δεν έχει ξανασυμβεί.
Πρόκειται για μία παλαιότερη αντίληψη αγωγής σύμφωνα με την οποία οι γονείς (και ιδιαίτερα ο πατέρας) αποφεύγουν τις εκδηλώσεις αγάπης και τρυφερότητας απέναντι στα παιδιά τους, τα κρατούν σε απόσταση, τους φέρονται αυταρχικά, δε χρησιμοποιούν το διάλογο, αλλά τις απειλές και το ξύλο και τους επιβάλλουν πειθαρχία. Πιστεύουν ότι με το φόβο και την αυστηρότητα θα κερδίσουν το σεβασμό των παιδιών τους. Ο σεβασμός όμως κερδίζεται και δεν επιβάλλεται. Έχουμε ένα μοντέλο πατριαρχικής οικογένειας, όπου ο πατέρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος και εξουσιαστής όλων(πατέρας αφέντης).
Πρόταση δημιουργικής γραφής
α) Να αφηγηθείτε σε μία παράγραφο τη δική σας εμπειρία από την πρώτη σας ημέρα στο δημοτικό σχολείο.
β) Φανταστείτε ότι ως μαθητής του δημοτικού σχολείου είχατε μία δυσάρεστη εμπειρία από την αυταρχική συμπεριφορά του δασκάλου. Γυρίζοντας στο σπίτι μετά από το σχολείο, αναφέρετε στη μητέρα σας αυτήν την εμπειρία σας.
β) Φανταστείτε ότι ως μαθητής του δημοτικού σχολείου είχατε μία δυσάρεστη εμπειρία από την αυταρχική συμπεριφορά του δασκάλου. Γυρίζοντας στο σπίτι μετά από το σχολείο, αναφέρετε στη μητέρα σας αυτήν την εμπειρία σας.
Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου
1. Ποια συναισθήματα νιώθει ο μικρός Ν. Καζαντζάκης πριν φτάσει στο
σχολείο και γιατί; Από ποιους αντλεί θάρρος και με ποιον τρόπο;
α. Τα συναισθήματα του μικρού Ν. Καζαντζάκη πριν φτάσει στο σχολείο είναι
ανάμεικτα:
- Αισθάνεται χαρά και ανυπομονησία για αυτήν την καινούρια εμπειρία, καθώς
επιθυμεί να αποκτήσει καινούριες γνώσεις.
- Κυριεύεται ωστόσο και από μια ανησυχία, καθώς δεν ξέρει τι θα αντιμετωπίσει.
- Η ψυχή του κατακλύζεται επίσης από το συναίσθημα της υπερηφάνειας, αφού
νιώθει πως έχει μεγαλώσει πλέον αρκετά, ώστε να είναι σε θέση να βγαίνει από το
σπίτι και να έρχεται σε επαφή με τον έξω κόσμο.
- Τέλος, όσο πλησιάζει προς το σχολείο, το συναίσθημα του φόβου εντείνεται όλο και
περισσότερο, καθώς το χέρι του αρχίζει να τρέμει μέσα στη χούφτα του πατέρα του,
ενώ μάλιστα φτάνει και στα όρια του τρόμου, όταν φτάνει τελικά στο σχολείο και
συναντά το δάσκαλό του, ο οποίος στα μάτια του μοιάζει με έναν διάβολο.
β. Ο μικρός Ν. Καζαντζάκης αντλεί θάρρος από τους γονείς του. Από τη μητέρα του,
μέσω του βασιλικού που του είχε δώσει να κρατά και του σταυρού που του είχε
κρεμάσει στο λαιμό ως φυλαχτό και από τον πατέρα του, ο οποίος, για να του δώσει
δύναμη και κουράγιο, κρατά σφιχτά το χέρι του και χαϊδεύει στοργικά το κεφάλι του.
2. Με αφορμή κυρίως τη στάση του πατέρα, σε ποια συμπεράσματα
καταλήγετε για τις σχέσεις μεταξύ γονιών και παιδιών εκείνη την εποχή;
Απαντήστε με αναφορά σε συγκεκριμένα σημεία του κειμένου.
Οι σχέσεις μεταξύ γονέων και παιδιών εκείνη την εποχή διέφεραν από εκείνες της
εποχής μας. Το κύριο χαρακτηριστικό των σχέσεων αυτών φαίνεται πως ήταν η
αυστηρότητα:
α. «Ο πατέρας μου έσκυψε, άγγιξε τα μαλλιά μου, ... τράβηξε πίσω το χέρι
του.»: Φαίνεται, πως ο πατέρας εκείνης της εποχής ήταν αυταρχικός και σκληρός και
πως δε συμπεριφερόταν με στοργή και τρυφερότητα απέναντι στη σύζυγο και τα
παιδιά του. Οι σχέσεις τους ήταν τυπικές. Άλλωστε, τις περισσότερες ώρες της
ημέρας εκείνος έλειπε από το σπίτι, λόγω της εργασίας του, με αποτέλεσμα να μη
βλέπει πολύ την οικογένειά του.
β. «Το κρέας δικό σου, ... κάμε τον άνθρωπο.»: Εδώ παρακολουθούμε την
νοοτροπία των ανθρώπων εκείνης της εποχής για την απόλυτη κυριαρχία που είχε ο
δάσκαλος πάνω στο μαθητή. Σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη, τα παιδιά έπρεπε να
μαθαίνουν γράμματα, ανεξάρτητα από τις μεθόδους, τις οποίες επρόκειτο να
χρησιμοποιήσουν οι δάσκαλοί τους, για να το επιτύχουν αυτό.
3. Ο δάσκαλος της τετάρτης δημοτικού είχε θεωρητικά ασπαστεί τις αρχές της
Νέας Παιδαγωγικής. Τι νομίζετε ότι πρέσβευε η Νέα Παιδαγωγική και τι
εφάρμοζε στην πράξη ο δάσκαλος;
α. Η Νέα Παιδαγωγική πρέσβευε αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες ο μαθητής θα
έπρεπε να αντιμετωπίζεται με αγάπη, στοργή και κατανόηση και ήταν σαφώς
αντίθετη προς τις παραδοσιακές, αυταρχικές μεθόδους του παρελθόντος. Τα παιδιά θα έπρεπε να
εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους, μέσα σε ένα κλίμα συνεργασίας και
κατανόησης από τους δασκάλους τους. Η γνώση ήταν εμπειρική/βιωματική και τα παιδιά μάθαιναν κάτι χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις τους, για να το κατανοήσουν καλύτερα. β. Ωστόσο, ο δάσκαλος της τετάρτης δημοτικού δεν εφάρμοζε στην πράξη τις αρχές
της Νέας Παιδαγωγικής. Αντιθέτως, εφάρμοζε μόνο το γνωστικό κομμάτι της, απορρίπτοντας το παιδαγωγικό. Υπήρχε δηλαδή διάσταση θεωρίας και πράξης, αφού, αντίθετα με τα λεγόμενά του, ακολουθούσε τις παραδοσιακές, αυταρχικές μεθόδους και συμπεριφερόταν με αυστηρότητα, ενώ ασκούσε στα τρομοκρατημένα παιδιά σωματική και ψυχολογική
βία.
1) Ποια είναι τα συναισθήματα του μικρού Ν. Καζαντζάκη την πρώτη μέρα στο σχολείο; Να αναφέρετε λέξεις και φράσεις του κειμένου, οι οποίες τα φανερώνουν.
2) Να αναφέρετε από το κείμενο λέξεις και φράσεις, οι οποίες φανερώνουν τη στάση και τα συναισθήματα των γονιών απέναντι στο μικρό Ν. Καζαντζάκη.
3) Ποιος είναι ο αφηγητής στο κείμενο και σε ποιο πρόσωπο αφηγείται τα γεγονότα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
4) Να εντοπίσετε και να αναφέρετε δύο σημεία του κειμένου στα οποία υπάρχει διάλογος, περιγραφή και το σχόλιο του αφηγητή αντίστοιχα.
5) Ερώτηση αναγνωστικής προσέγγισης: Στο απόσπασμα αναφέρονται τα ανάμικτα συναισθήματα του μικρού Ν. Καζαντζάκη την πρώτη μέρα στο δημοτικό σχολείο. Αφού καταγράψετε τα σχετικά χωρία, που δηλώνουν τα συναισθήματά του, να εξηγήσετε τι μπορεί να τον χαροποιεί και τι να τον φοβίζει σε ένα ενιαίο κείμενο 100-150 λέξεων.
6) Ερώτηση δημιουργικής γραφής: Ο πατέρας του Καζαντζάκη και ο δάσκαλος έχουν έναν υποτυπώδη διάλογο, με θέμα την εκπαίδευση των παιδιών, σύμφωνα με τα εκπαιδευτικά πρότυπα εκείνης της εποχής. Ποιες σκέψεις και ποια συναισθήματα γεννά αυτός ο διάλογος στο μικρό μαθητή; Να τα καταγράψετε σε ένα ενιαίο κείμενο-εσωτερικό μονόλογο του παιδιού(100-150 λέξεις).
Ενδεικτικές ερωτήσεις(Κριτήριο αξιολόγησης)
1) Ποια είναι τα συναισθήματα του μικρού Ν. Καζαντζάκη την πρώτη μέρα στο σχολείο; Να αναφέρετε λέξεις και φράσεις του κειμένου, οι οποίες τα φανερώνουν.
2) Να αναφέρετε από το κείμενο λέξεις και φράσεις, οι οποίες φανερώνουν τη στάση και τα συναισθήματα των γονιών απέναντι στο μικρό Ν. Καζαντζάκη.
3) Ποιος είναι ο αφηγητής στο κείμενο και σε ποιο πρόσωπο αφηγείται τα γεγονότα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
4) Να εντοπίσετε και να αναφέρετε δύο σημεία του κειμένου στα οποία υπάρχει διάλογος, περιγραφή και το σχόλιο του αφηγητή αντίστοιχα.
5) Ερώτηση αναγνωστικής προσέγγισης: Στο απόσπασμα αναφέρονται τα ανάμικτα συναισθήματα του μικρού Ν. Καζαντζάκη την πρώτη μέρα στο δημοτικό σχολείο. Αφού καταγράψετε τα σχετικά χωρία, που δηλώνουν τα συναισθήματά του, να εξηγήσετε τι μπορεί να τον χαροποιεί και τι να τον φοβίζει σε ένα ενιαίο κείμενο 100-150 λέξεων.
6) Ερώτηση δημιουργικής γραφής: Ο πατέρας του Καζαντζάκη και ο δάσκαλος έχουν έναν υποτυπώδη διάλογο, με θέμα την εκπαίδευση των παιδιών, σύμφωνα με τα εκπαιδευτικά πρότυπα εκείνης της εποχής. Ποιες σκέψεις και ποια συναισθήματα γεννά αυτός ο διάλογος στο μικρό μαθητή; Να τα καταγράψετε σε ένα ενιαίο κείμενο-εσωτερικό μονόλογο του παιδιού(100-150 λέξεις).